بیکاری و اشتغال از جمله موضوع های مهمی است که فکر و ذهن همه مردم را درگیر کرده است. بسیاری از کشورها با این مسئله دست و پنجه نرم می کنند. فرقی ندارد تحصیل کرده باشید یا نباشید, در هر حال باید برای یافتن شغل مناسب از روش های مختلف جست وجو کرد. عده ای علت بیکاری را نبود مهارت جویندگان کار می دانند و عده ای علت آن را در مسائل دیگری بیان می کنند.
درحالی که بازار کار با سیل تقاضاهای شغلی فارغ التحصیلان دانشگاهی روبه‌رو است و وضعیت بیکاری رو به وخامت است مشاهده می‌کنیم که هیچ فرماندهی در اشتغال وجود ندارد.
چالش اصلی در حوزه بیکاری وجود هزار جوان فارغ التحصیل بیکار آماده ورود به بازار کار است، اما به‌دلیل بالا بودن میزان تقاضاهای کار، بسیاری از آنها بیکاری‌های طولانی‌مدت را تجربه می‌کنند.
در بازار کار برخی به‌دلیل داشتن تخصص‌ها و مهارت‌های ویژه یا گاهی شانس، پارتی و آشنابازی و مواردی از این دست فوراً جذب بازار کار می‌شوند ولی با شرایط فعلی برخی فارغ التحصیلان آمادگی ورود به بازار کار با شرایط پارتی و آشنابازی و… را ندارند و به‌دلیل بالا بودن میزان تقاضاهای کار، بیکاری آنها طولانی‌مدت می‌شود.
اهمیت این مسئله تا جایی است که تمامی دولت‌ها به‌منظور جلب نظر مردم و اخذ رأی جامعه، در زمان تبلیغات انتخاباتی یکی از مهمترین برنامه‌ها و اولویت‌های کاری خود را پرداخت به مسئله بیکاری جوانان و ایجاد اشتغال اعلام می‌کنند.
در تابستان ۱۴۰۳ سهم جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۴۳٫۹ درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می دهد که نسبت به فصل مشابه سال قبل۱٫۱ درصد افزایش داشته است.
در تابستان ۱۴۰۳ سهم جمعیت شاغل فارغ التحصیل آموزش عالی از کل شاغلان ۲۷٫۲ درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می دهد که نسبت به فصل مشابه سال قبل۰٫۴درصد افزایش یافته است.
بررسی نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ساله و بیشتر فارغ التحصیلان آموزش عالی نشان می دهد ۱۱٫۶ درصد از جمعیت فعال فارغ التحصیل آموزش عالی بیکار بوده اند. این نرخ در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط روستایی نسبت به نقاط شهری بیشتر بوده است. بررسی روند تغییرات این نرخ حاکی از کاهش ۰٫۴درصدی در تابستان ۱۴۰۳ نسبت به فصل مشابه سال قبل است.این تعداد در تابستان سال جاری ۸۹۷هزار و ۶۲۲ نفر بوده است و در تابستان ۱۴۰۲حدود ۹۰۵هزار و ۱۴۹نفر بوده است.
احمد میدری، وزیرتعاون و کارو رفاه اجتماعی قبل از گرفتن رأی اعتماد از مجلس در برنامه‌ای که به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده است، سهم ۴۳درصدی جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران و عدم انطباق شغل و مهارت و تداوم روش سنتی جستجوی شغل را یادآور شده و استفاده از هوش مصنوعی برای توسعه نظام جست و جوی شغل، مهارت اندوزی و صادرات خدمات کار را پیشنهاد کرده و از برنامه تشکیل سامانه ملی اطلاعات بازار کار و استقرار و پیاده سازی کامل نظام اطلاعات بازار مهارت و شغل و اجرای آموزش‌های مهارتی چندگانه (فنی، اجتماعی، کسب و کار و…) مورد نیاز برای جوانان و زنان خبر داده بود.
یک میلیون نفر فارغ‌التحصیل بیکار در کشور حضور دارند. این جمله محمود کریمی‌بیرانوند، معاون سابق اشتغال وزارت کار است .موضوع فارغ‌التحصیلان دارای تحصیلات عالیه از مباحثی است که بارها مورد توجه مسئولان قرار گرفته است. تعداد قابل‌توجه بیکاران دارای تحصیلات دانشگاهی نسبت به جمعیت کل بیکاران موضوعی است که قطعاً نیاز به آسیب‌شناسی داشته و نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد.
فقدان اطلاعات دقیق و تکمیلی از جمله مدرک‌تحصیلی، رشته، سن، محل زندگی، تراکم جمعیتی استان‌ها و مهارت‌های تخصصی مهمترین چالش اساسی برای رفع مشکل فارغ التحصیلان است. مهمترین دلیلی بیکاری۱ میلیونی نفری فارغ التحصیلان به اذعان کارشناسان عدم مهارت آموزی و رشد افسارگسیخته و بی‌برنامه مراکز دانشگاهی بدون نیازسنجی جذب از سوی بازار کار است.
۵۰درصد مهارت آموزان جذب بازارکار می شوند
غلام‌حسین محمدی، رئیس سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای کشور گفت: یک دورانی در کشور با شیدایی و آفت مدرک گرایی و عدم تناسب عرضه و تقاضا در بازار کسب و کار مواجه بودیم که مدرک تحصیلی ملاک شایستگی افراد را رقم می زند و مهارت افراد با مدرک دانشگاهی سنجیده می‌شد ولیکن در دنیا شرکت های بزرگ به مهارت افراد، اهمیت ویژه می‌دهند و در سال‌های اخیر در ایران نیز این روند مورد بازنگری قرار گرفته و بازار کار متعلق به افراد دارای مهارت نه افراد برخوردار از مدرک تحصیلی می باشد.
وی با بیان اینکه سازمان آموزش فنی و حرفه ای متولی آموزش‌های غیررسمی در کشور می باشد، تصریح کرد: شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی در سال ۱۳۹۶ به عنوان نهاد بالادستی این آموزش ها جهت هماهنگی در سیاستگذاری، تنظیم گری و راهبری نظام آموزش فنی، حرفه ای و مهارتی و برقراری تعامل بین دستگاه‌های مجری ایجاد شده است.
معاون وزیرتعاون، کار و رفاه اجتماعی با ارائه گزارشی از وضعیت سازمان آموزش فنی و حرفه ای‌کشور در زیست بوم اقتصادی، نظارت مهارت و نظام صلاحیت حرفه ای، گفت: در کل ۴۳۸ حرفه و مهارت وجود دارد که برای آنها نظام صلاحیت شغلی و حرفه‌ای تدوین شده است و بر اساس استانداردهای این سازمان هر حرفه از چند شغلی و هر شغلی از چند شایستگی تشکیل می‌شود و در نظام سنجش مهارت حرفه‌ای میزان مهارت‌های نرم، اخلاق حرفه ای و آشنایی با اصول کسب و کار افراد نیز مورد سنجش قرار می گیرد.
رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه ای با بیان اینکه موضوع مهارت موضوعی است که نیاز به مشارکت جدی همه اجزای زیست بوم اقتصادی،اجتماعی و آموزشی دارد، خاطرنشان ساخت: نظام اشتغال تک پارامتری نیست و فقط به مهارت افراد بستگی ندارد و به پارامترهای دیگر مانند حقوق و دستمزد، سختی کار و … نیز وابسته می باشد و به همین دلیل طرفداران رشته‌های صنعتی دارای شیب منفی نسبت رشته‌های خدماتی می‌باشد.
محمدی گفت: با رصد اشتغال کارآموزان به این برآورد رسیدیم که بیش از ۵۰درصد افراد با مهارتی که از طریق آموزش‌ها کسب کرده اند، موفق شدند به سر کار بروند . در حال حاضر بسیاری از شهرک‌های صنعتی مشکل جذب نیروی ماهر دارند، این به این معنی است که شغل وجود دارد ولی نیروی انسانی ماهر برای انجام آن تربیت نشده است .
معاون وزیر تعاون تصریح کرد: قراردادن ۱۰۰ مرکز آموزش فنی و حرفه ای کشور تا دی ماه سال جاری با مشارکت بخش خصوصی در کنار بنگاه‌های اقتصادی و بازار کسب و کار از برنامه‌های تحولی این سازمان در تقاضامحور نمودن آموزش‌های مهارتی بر اساس قوانین می باشد.
