می گویند در همیشه به همان پاشنه می چرخد. مثلا بازار سهام به طور سنتی از نیمه اسفند و شاید دقیق تر بگوییم از ۲۰ اسفند مسیر صعودی را آغاز می کند و تا پایان اردیبهشت در این کانال قراردارد اما این سیب رام عامله گران وقتی پرتاب میکنند هزار چرخ می خورد و ممکن اتفاقات دیگری هم بیفتد.
بازار بورس در یازده ماهی که از ۱۴۰۲ گذشته، روندی نوسانی و کم‌رمق داشته و در طول سال شاهد خروج سرمایه حقیقی بوده‌ایم. به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه، سه عامل قیمت‌گذاری دستوری، نرخ تسریع ارز غیرواقعی و نرخ بهره بسیار بالا در کنار خبرهای نامناسب و افزایش تنش‌های منطقه، بورس را در تله رکودی فرو برده است. اما روند بورس در سال ۱۴۰۳ چطور خواهد بود؟ شاید در حال حاضر سیگنال مثبت چندانی برای روند صعودی بازار بورس وجود نداشته باشد؛ اما تجربه‌ها نشان داده که چند مورد صعود بورس در طی سالیان اخیر نیز قابل پیش‌بینی نبوده‌اند.
سرمایه‌گذاری در بازار بورس به معنای خرید و فروش سهام در بازار سرمایه است و این نوع سرمایه‌گذاری به شرکت‌ها و سهامداران اجازه می‌دهد تا از طریق عرضه و تقاضا به سود دست یابند. اما این نوع سرمایه‌گذاری همواره با ریسک‌هایی همراه است، به گونه‌ای که یک خبر یا تنش در منطقه می‌تواند ارزش سهام را یک شبه صعودی و یا نزولی کند. اما با توجه به شرایط اقتصادی ایران، پیش بینی وضعیت بورس در سال ۱۴۰۳ چگونه خواهد بود؟ اگرچه پیش‌بینی دقیق کار ساده‌ای نیست، اما می‌توان بر اساس قیمت ارز و سیاست‌گذاری‌های دولت چشم‌اندازی برای سال آینده این بازار ترسیم کرد.
وضعیت شاخص بورس در یک ماه گذشته
سهامداران شرایط کلی بازار بورس را مبهم می‌دانند، چراکه بازار ۲۴ روز در یک ماه گذشته به صورت پی در پی نزولی بوده و حتی اگر یک یا دو روز هم صعودی بوده، اما ریزش بیش از پیش را تجربه کرده است. گزارش‌ها از آخرین وضعیت بازار سرمایه نشان می‌دهد که شاخص بورس بر روی عدد ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد ایستاده و نسبت به ۲۴ دی ماه ۱۴۰۲ معادل ۴٫۲ درصد افت داشته است.
ارزش معاملات نیز همچنان در کانال چهار هزار میلیارد تومانی دست و پا می‌زند و تحلیلگران معتقدند تا زمانی که ارزش معاملات تا نزدیک ۱۰ هزار میلیارد تومان رشد نکند، تحرک قیمت در نمادهای شاخص ساز مشاهده نخواهد شد. در این شرایط، افزایش تنش‌های منطقه و نوسانات بازار ارز نیز به رکود موجود در بازار دامن زده‌اند و موجب افزایش روند نزولی بازار بیش از پیش شده‌اند. در این شرایط، کارشناسان معتقدند که بازار سهام در هفته‌های گذشته ورد یک تله رکودی شده است.
علت ریزش شاخص بورس
همایون دارابی کارشناس بازار سرمایه با پیش بینی وضعیت بورس در سال ۱۴۰۳ می‌گوید: شاخص بورس در سال‌های اخیر درگیر سه مساله مهم قیمت‌گذاری دستوری، نرخ بالای بهره و نرخ تسریع غیرواقعی ارز بوده است. این سه مشکل در کنار برخی خبرهای حوزه منطقه‌ای باعث شده تا بورس وارد یک رکود و ریزش طولانی مدت شود. اما مساله اساسی که بازار با آن دست و پنجه نرم می‌کند، افزایش بدون برنامه نرخ بهره و فروش اوراق گواهی سپرده ۳۰ درصدی در شبکه بانکی است. این مسئله متاسفانه ضربه اساسی را به بازارهای سرمایه و تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی وارد کرده است.
وی همچنین اضافه کرد که نرخ بهره غیر واقعی است و در این شرایط افراد ترجیح می‌دهند تا نقدینگی خود را از بنگاه‌های اقتصادی و شغل‌های مولد بیرون بکشند و به جای آن روی گواهی‌های ۳۰ درصدی سرمایه‌گذاری کنند. گواهی‌هایی که بدون مشکلات مالیاتی و تامین اجتماعی است و سود خالص قابل توجهی را نصیب آنها می‌کند. در کنار این، اختلاف قیمت دلار آزاد و دلار نیمایی به بیش از ۱۸ هزار تومان رسیده که این مساله موجب کاهش رغبت مردم به صادرات شده است. وی همچنین تصریح کرد که ایران جزو معدود کشورهایی است که در آن صادر کننده تنبیه و واردکننده تشویق می‌شود و این باعث ایجاد تراز منفی در تجارت کشور می‌شود.
تاثیر قیمت دلار بر آینده بازار بورس
معمولا شرکت‌های فعال در بازار بورس به دو دسته سهم‌های ریالی و دلاری تقسیم می‌شوند. قیمت‌های جهانی بر دسته دوم یعنی سهم‌های دلاری اثر می‌گذارند و افزایش قیمت ارز می‌تواند بر میزان فروش و قیمت آنها را دستخوش تغییرات کند. از جمله این سهام دلاری می توان به فولادی‌ها، پتروشیمی‌ها و غیره اشاره کرد.
تاثیر تورم بر آینده بورس
در شرایط تورمی قیمت کالا و خدمات روز به روز افزایش و در مقابل قدرت خرید کاهش می‌یابد. افزایش هزینه شرکت‌ها و کارخانه‌ها نیز باعث کاهش سود آنها و در نتیجه کاهش ارزش بازار سهام می‌شود. بنابراین نرخ بالای تورم و عدم ثبات در اقتصاد کشور می‌تواند تاثیرات مخربی بر بازار بورس نیز بگذارد.
تاثیر سیاست‌های اقتصادی دولت بر آینده بورس
از عوامل مهم دیگری که روی صعودی و نزولی شدن بازار سهام تاثیر می‌گذارد، قیمت‌های دستوری و نرخ بالای بهره بانکی است. دولت برای کنترل قیمت‌ها، برخی کالاها را دستوری قیمت گذاری می‌کند. اما تجربه نشان داده که این نوع قیمت‌گذاری نه تنها قیمت را کنترل نمی‌کند، بلکه باعث رانت و فساد در اقتصاد می‌شود. از طرف دیگر افزایش نرخ بانکی، سرمایه افراد را به سمت سپرده‌های بانکی می‌برد و باعث خروج نقدینگی از بازار سهام می‌شود.
تاثیر سیاست‌ها و تنش‌های منطقه‌ای
اخبار مربوط به تنش‌های منطقه‌ای چون جنگ اسرائیل و غزه، بازار را دچار هیجانات زودگذر کرده و بار منفی به بورس وارد می‌کند. در این شرایط، سرمایه‌گذاران با احساس ناامنی در شرایط اقتصادی، نقدینگی خود را از بورس خارج میکنند و به سمت طلا و ارز می‌برند. این خروج نقدینگی باعث افت قیمت سهام می‌گردد.
پیش بینی وضعیت بورس در سال ۱۴۰۳
کارشناس بازار سرمایه می گوید: درحال حاضر این سه مسئله قیمت‌گذاری دستوری، نرخ تسریع ارز غیرواقعی و نرخ بهره بسیار بالا دست به دست هم دادند تا مانع سرمایه‌گذاری مولد و اشتغال در کشور شوند. در شرایطی هم که این سه مشکل حل نشود، روند نزولی بازار سرمایه همچنان ادامه خواهد داشت. دارابی با پیش بینی وضعیت بورس عنوان کرد: به احتمال زیاد شاخص کل بازار بین کانال‌های ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار و ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد نوسان خواهد داشت. البته شرایط بازار بستگی به سیاست‌های اقتصادی دولت در سال آینده دارد.
اما اگر شرایط منطقه‌ای آرام‌تر شود، دولت با سیاست‌گذاری‌های خود نرخ بهره بانکی را واقعی‌تر کند و قیمت‌های دستوری به درستی بتوانند قیمت کالاهایی چون خودرو و مواد اولیه پتروشیمی را کنترل کنند و مانع ضرر تولید کننده شوند، می‌توان پیش بینی کرد که بازار وارد یک کانال صعودی شده و سود خوبی نصیب سهامداران خود کند. در هر صورت هیچ پیش بینی ۱۰۰ درصدی نمی‌توان برای این بازار پر ریسک درنظر گرفت و احتمال یک شبه صعودی و یا نزولی شدن هر سهمی وجود دارد.
